ধর্মের উস সন্ধানে

মূল: রিচার্ড ডকিন্স,
অনুবাদ : দিগন্ত সরকার

 

DàmIy Anuòaenr jnY ŸZ smy, sÚpd Vr ZǽNar mUlY idet Hy, taet …kjn ibbàtnbadI mnó»tÔibedr DarNa Hwya ÷aBaibk ŸZ Dàm …kiF AiBeZaijt obiSñY|  - maàk ŸkaeHn

 

 

বিবর্তনের ভূমিকা 

sb smaej† Ÿkn Deàmr ˆpióùit lQY kra Zay, Ÿs ibxey pãetYekr† Ÿs sÚpeàk inj÷ DarNa reyeC| ikǼ Vim …† ibeSåxN ìr› kret ca† harˆ†enr pãakáitk inàbacn t¹Ô ŸTek|  

ŸZeHtu Vmra sba† pãakáitk inàbacenr Pel ˆÄUt, Vmaedr jana drkar pãakáitk inàbacn Vmaedr wper ikBaeb DàmIy AnuBUitek inàbacn keriCl| saDarNBaeb, Ÿs† bYi¹¡† pãakáitkBaeb inàbaict Hy ŸZ smy Vr sÚpedr sifk bYbHar ker| naHel tar pãiteZagI tar ŸTek ŸbiS suibDa Ÿpey inàbaict Heb| …kjn ibbàtnbadIr kaeC DàmIy Anuòan Hl smy Vr sÚpedr ApbYbHar| …k-…kiF Dàmóùan banaet bCerr pr bCr laeg| Deàm ibSÿaesr kareN StSt manuexr wpr AtYacar HeyeC| AÉibSÿasIra kt cabuk ŸKeyeC, kt r¹¡pat HeyeC| taHel Deàmr ˆpeZaigta ŸkaTay? 

pãakáitk inàbacen, ˆpeZaigta (merit) blet …mn ikCuek ŸbaJay Za srasir bYi¹¡r ijn-pãbaeHr sÝabna baiRey Ÿdy| ikǼ AnYBaeb Babel, Zid ta bYi¹¡r inejr ijenr ˆpkar na kerw Ÿs† pãjaitr ba delr suibDa ker, taHel? …Fa Hl pãTm ˆpeZaigta t¹Ô, Za dl inàbacn t¹ Ô(Group Selection Theory) naemw pirict| …iF Vim per ibó»âtBaeb Velacna krb| iÃtIy t¹Ô Anusaer, bYi¹¡r ijn AnY Ÿkaena jIebr ijn Ãara pãBaibt Hy| ŸZmn, fa¸a sb manuexr† laeg, Zidw ta ŸTek manuexr Ÿkaena suibDa Hy na| AenkeQeº† jIebra …Baeb pirbiàtt Hy Zaet tara Ÿkaena prjIbIek sHej bHn kret ba prbàtI Ÿpaxek pãbaiHt kret paer| tâtIy t¹Ô AnuZayI, Vmra ijenr pirbeàt saDarN ŸZekaena pãitilipkarekr kTa Babet pair| Dàmmt inejra …ksaeT inejedr pãitilipkreN dQ - ta† Vj sb manuexr meDY† kmebSI DàmibSÿas bàtman| …† t¹Ô ineyw Vim per ibSd Velacna krb| 

Aeöäilya ba papuya inˆiginr ˆpjaitedr kTa† ŸBeb ŸdKa Zak| tara …mn pãitkšl pirebeS bas ker, ŸZKaen ikCu ibxey inKuƒt baó»b ¯an na Takel Aió»¹Ô rQa kra AsÝb - Vr taedr Ÿs dQta VeC| ATc, tara† Vbar taedr …† ¯aenr saeT ha†in-t¹Ô ba Aitpãakáitk bYaKYa jueR inejedr meDY† BIit sâiñ kereC- inejedr Agãgit r›Á kereC| ikm Ÿöerlin, …k daàSink, papuya inˆiginr ˆpjaitedr …† obpirtY iney gebxNa kreCn| tar b¹¡bY - ik ker manux …kaDaer …tFa Ÿbaka Vr buiÁman Het paer, ta …edr ŸdKel ŸbaJa Zay| 

pâiTbIet sb manuexr meDY† …† ApbYyI, smysaepQ, ibeBdkamI DàmIy s„ïar VeC, VeC tTY-iberaDI, ˆ‡padn-ibnaSI, DàmIy kæpna| …kiF ibeSx pãjaitr meDY Deàmr …† saiàbk ˆpióùit …kmaº harŒ†enr t¹Ô idey† ibeSåxN sÝb| ikǼ, manb pãjait Ÿkn …† ABYaes Ÿmet wef Zaet tar jIbns„Sy AbiD Het paer?

 

 

ধর্মবিশ্বাসের সুবিধা

Dàm ŸZ manisk Absad kmaet saHaZY ker ta iney ibeSx …kFa pãmaN pawya Zayna| Hyt ikCu ŸQeº … t¹Ô KaeF, ikǼ Vim Abak Hb Zid samigãk Baebw ta sitY Hy| …ibxey jàj baànaàh S-…r ˆÁâit men peR - "ibSÿasIra AibSÿasIedr Ÿcey ŸbSI SaiÇ»et Taek ŸZBaeb …kjn matal …kjn BÅelaekr Ÿcey ŸbSI SaiÇ»et Taek|"  

ha¹¡ar ŸragIek V÷ó» kern ba saÇ»Ôna Ÿdn - saDarN ŸragbYaDI ha¹¡aerr VSÿaes† Ÿser Zay| …ek ob¯aink Baeb bla Hy 'påaeseba (placebo) …eP¢'| nkl biR ba Ait-trlIkát ŸHaimwpYaiT wxueDr pãBabw lQY kra ŸgeC ŸragIedr meDY| mjar kTa, ŸHaimwpYaiTr sunaemr …kFa bR karN Hl, …r Ÿkan pãBab† Taek na - ŸZKaen pãcilt icik‡sa pÁitet Qit Hy| 

Dàmw ik …rkm† …k 'påaeseba' Za manisk Absad dUr ker? ˆ‡saHIra ikCu ˆdaHrN iney ˆpióùt Helw Vim sHej ta Ÿmen inet pãó¼t n†| Aenk ŸQeº† DàmIy pãBab Vmaedr capmu¹¡ krar pirbeàt AZTa cap sâiñ ker - papebaD ba puenYr ŸlaB ik Vmaedr pUàbpur›xedr wpr AZTa cap sâiñ kerin? Vim …kmt n†| sàbº ibrajman DàmibSÿaesr bYapkta ibeSåxeNr jnY smmaepr t¹Ô pãeyajn| 

…ibxey baik t¹Ôguela harˆ†enr ibeSåxenr saeT ifk Kap Kayna - ŸZmn : "Dàm Vmaedr Ajana sÚpeàk ikCu bYaKYa Ÿdy', 'Dàm saÇ»Ôna Ÿdy', †tYaid| saÇ»Ôna-te¹Ôr sifk ibeSåxN kereCn iöeBn ip«ar, tar b† 'Haˆ Vwyar ma†¸ wyaà¤' Ÿt| breP VFek pRa manux ba is„eHr mueKamuiK manux DàmIy saÇ»Ôna ŸTek ik ibeSx suibDa Ÿpet paer Zaet tar pãaN-ibnaeSr sÝabna kem? sHj kTay, DàmIy saÇ»Ôna ik taek ŸkaenaBaeb inàbaict Het saHaZY ker? men Hy na| 

ibbàtnbadIra Vpat Vr mUl karNek Vlada ker ŸdKet can| inˆeralijöra blebn mió»eïr Ÿkaena A„eSr AiDk siº¡yta DàmibSÿaesr jnM Ÿdy| ikǼ …Fa Vpat karN - … ibxey Velakpat kriC na| Zid inˆeralijöra beln …† ‰Sÿr-ŸkÆņ DàmibSÿaesr Aió»etÔr jnY dayI, taHel ibbàtnbadIedr kaj Heb Kuƒej Ÿbr kra ik kareN …† ‰Sÿr-ŸkÆÅ manuxek pãakáitk Baeb suibDa ideyiCl Zar Pel …iF …Kn manb-pãjaitr Aibe¬CdY A„g| 

'Dàm Hl SaskeSãnIr Qmta k™iQgt krar Zǽ maº' - …rkm rajEnitk bYaKYaw ibbàtnbadIra Ÿmen Ÿnebn na| …Fa Hyt ifk ŸZ Vemirkay daesra prkaelr kTa ŸBeb taedr †HjIbenr ŸQaB pãSimt krt - Zar Pel taedr mailkpeQr suibDa Ht| ikǼ …† te¹Ôr saeT pãakáitk inàbacenr Ÿkaena sÚpàk Ÿn† - sàbjngãaHY te¹Ôr Za Taka …kaÇ» drkarI| harˆ†enr t¹Ô idey ibeSåxN kra Zay Ÿkn Vmra ZǽNa AnuBb kir| Zara ZǽNa AnuBb ker, tara ta pãSimt kret bYbóùa Ÿny - Zara AnuBb kerna, tara Ÿny na| Pel taedr Ÿbƒec Takar sÝabnaw kem Zay - samanY Qt ŸTekw taedr mâtuY Het paer| taHel, inàbacenr dâiñŸkaN ŸTek …† ‰Sÿr basnar bYaKYa ik?

 

দলগত নির্বাচন তত্ত্ব

…† t¹Ô Anusaer, inàbacn kaj ker pãiteZagI …k …kiF delr meDYw| Ÿkmibãejr Viàkwlijö kiln ŸrnÒu men kern ŸZ inejedr meDY ÙatâtÔebaD Vr VnugetYr kareN† VbãaHaimk Dàm§il …t ibó»ar laB kereC| Vemirkan ih …s ˆ†lsn …ik mtbad ibó»ât Vkaer pãkaS kereCn 'harˆ†ns kYaiThäal' b†et| 

…kFa kaæpink ˆdaHrN ŸdKa Zak| Ÿkaena …k ˆpjait Hl ZuÁbaj, ZueÁr Ÿdbtay ibSÿasI - men ker ZueÁ SiHd Hel srasir ÷àglaB GeF| Verk ˆpjaitr Ÿdbta SaiÇ»kamI, sHabóùaen ibSÿasI| …edr ZuÁ lagel ÷aBaibkBaeb† ZuÁbaj ˆpjait ŸbSI suibDay Takeb - taedr sdsYra ÷eàg Zabar jnY ZueÁ mâtuYbrN kretw pãó¼t bel| ÷aBaibkBaeb, Veó» Veó», …Drenr ˆpjait bR Het Takeb, ŸbSI sÚpedr ViDkarI Heb, ŸCaF ˆpjait §elaek gãas kreb| VnTãplijö naepailyn Sagn ŸdiKeyeCn …rkm sitY† GeF - diQN Vemirkar j˜el bsbaskarI ˆpjaitedr meDY| 

 

দলগত নির্বাচন সম্পর্কে উইলসনের প্রত্যুত্তর

ডকিন্স তার লেখায় দলগত নির্বাচন (Group Selection) সম্পর্কে সঠিক বিশ্লেষণ করেননি বলে দাবী জানিয়েছেন এই তত্ত্বের মূল প্রবক্তা ডেভিড উইলসন (David Wilson)তিনি একাধিক পরীক্ষালব্ধ ও তাত্ত্বিক বিশ্লেষণের মাধ্যমে তার বক্তব্য তুলে ধরেছেন

দলগত নির্বাচনের স্বপক্ষে সবচেয়ে বড় প্রমাণ হল বিজ্ঞানজগতে স্বীকৃত লিন মার্গুলিসের এন্ডোসিমবায়োটিক (Endosymbiotic) তত্ত্ব এই তত্ত্ব অনুসারে, প্রোক্যারিওটিক (Prokaryotic) কোষ কয়েক মিলিয়ন বছর ধরে সম্মিলিত বিবর্তনের মাধ্যমে জটিলতর ইউক্যারিওটিক (Eukaryotic) কোষের জন্ম দিয়েছে১৯৭০ সালে প্রকাশিতঅরিজিন অব ইউক্যারিওটিক সেলবইতে তিনি এর বিশদ ব্যাখ্যা করেছেনআশির দশকে যখন প্রমাণিত হল যে মাইটোকন্ড্রিয়া আর ক্লোরোপ্লাস্টের মধ্যে আবিষ্কৃত জেনেটিক বস্তু (Genetic Material) আসলে নিউক্লিয়াসে প্রাপ্ত জেনেটিক বস্তুর থেকে আলাদা, তখন এই তত্ত্ব সুপ্রতিষ্ঠিত হল পরবর্তীকালে, হিউম্যান জিনোম প্রোজেক্টের সময়ে এই তত্ত্বের স্বপক্ষে আরো প্রমাণ পাওয়া যায়সুতরাং আমরা যাকে আপাতদৃষ্টিতে একটি প্রাণী বলে মনে করছি সেটিও আসলে অনেকগুলি স্বতন্ত্র জীবের বিবর্তিত সহাবস্থানের ফলে সৃষ্টএক্ষেত্রে স্বতন্ত্র জীবদের মধ্যে ব্যক্তিগত পর্যায়ে প্রতিযোগিতার চেয়ে দলগত সুবিধাই প্রাধান্য পেয়েছেপ্রাকৃতিক নির্বাচনে সুবিধার জন্য অনেকগুলি জীবের এই সহাবস্থানকে দলগত নির্বাচন ছাড়া কি বা বলা যেতে পারে? তাই সবসময় ব্যক্তিগত পর্যায়ে নির্বাচনই শেষ কথা নয়, উপযুক্ত দলগঠনে সক্ষম হলে দলগত নির্বাচন ব্যক্তিগত পর্যায়ে নির্বাচনের পরিবর্তে প্রধান চালিকাশক্তি হয়ে উঠতে পারে।

দলগত নির্বাচন তত্ত্ব আর মিম-তত্ত্ব (Meme Theory) একত্র করলে ধর্মের উপত্তি সম্পর্কে সঠিক ধারণা করা সম্ভব। মনে করা যাক কোনো প্রজাতির সাংষ্কৃতিক তথ্য আদান-প্রদানের ক্ষমতা খুব বেশী। এখন তাদের একটি দলের মধ্যে যদি একটি নতুন তথ্য বা ধারণার উদ্ভব হয় সেটা সহজেই তাদের নিজেদের দলে ছড়িয়ে পড়বে। এবার সেই তথ্য বা ধারণা যদি তাদের বেঁচে থাকার সম্ভাবনা পরিবর্তন করে তাহলেই দলগত নির্বাচনের মাধ্যমে সংস্কৃতির পরিবর্তন সম্ভব। উদাহরণস্বরূপ, নবজাগরণের সময়ে পশ্চিমী দুনিয়ায় যে বিজ্ঞানচর্চার শুরু হয়েছিল তার ফলে তারা দলগতভাবে সুবিধাপ্রাপ্ত হয়। তাই, তাদের সংস্কৃতির প্রভাব সারা বিশ্বে আজ দেখা যায়। কৃষিভিত্তিক সভ্যতার বিকাশের পরে মানুষের দলের আকার অনেক বেড়ে যায়, সমাজ গঠিত হয়, ধীরে ধীরে তৈরি হয় সামাজিক মনস্তত্ত্ব। আর এই সামাজিক মনস্তত্ত্ব পরে জন্ম দেয় ধর্মের।

পৃথিবীতে সব ধর্মের উপত্তি নিয়ে গবেষণা করলে দেখা যায় সবারই উপত্তি হয়েছে সমাজের কিছু সমস্যা সমাধানের জন্য, কিছু নীতি প্রবর্তনের মাধ্যমে। ধর্মে যে ধারণাগুলো আপাতদৃষ্টিতে বর্তমানযুগে অচল, তাই দেখা যায় সময়কালে কিছু সমস্যার সমাধান করেছে। তারা ধর্মবিশ্বাসীদের দল-গঠনে কিভাবে প্রভাবিত করে তার ওপর নির্ভর করে এই আপাত-অবাস্তব ধারণাগুলোর ব্যাখ্যা করা যায়। উদাহরণস্বরূপ, জৈনধর্মের অবাস্তব অহিংসতা নিজেদের মধ্যে সংগঠিত দল গঠনে সাহায্য করে।

তবে দলগত নির্বাচনের মাধ্যমে উদ্ভব হলে প্রমাণিত হয় না যে ধর্ম খুব উপকারী বলে নির্বাচিত হয়েছে। এর প্রভাবেই মানুষ দল গঠন করে, যেমন অনেকগুলো জীব দল বেঁধে জটিল জীব গঠন করে। এখানে মানুষের এই দলগুলোকে একেকটি বিশাল জীবের সাথে তুলনা করা যায়। এরা একে অন্যের প্রতিযোগী, একে অন্যেকে ‘শিকার’ করে, প্রতিযোগিতার পেরে না উঠলে বিলুপ্ত হয়ে যায়। এভাবেই উদ্ভব ঘটে সঙ্ঘবদ্ধ ধর্মের, একটি ধর্ম অন্যটির চেয়ে বেশী বিস্তার লাভ করে।

স - http://www.skeptic.com/eskeptic/07-07-04.html

Vmaedr mt Zara dlgt inàbacnek §r›tÔ Ÿdn na, taraw men kern tai¹ÔkBaeb …Fa GFa sÝb| ikǼ ZKn delr meDY bYi¹¡maºay inàbacenr kTa Baba Hy, tKn† Ÿgalmal ŸdKa Ÿdy| saDarNBaeb, bYi¹¡maºay inàbacn Vrw ŸbiS pãbl Hwyar kTa| Vmaedr kaæpink ˆpjaitedr meDY men kra Zak VtMtYagI mâtuYByHIn ŸZaÁaedr paSapaiS Ÿkaena …k ÷aàTpr ŸZaÁaw VeC| taet ZueÁ jyIpQ laB krar sÝabna Hyt …kFu kem, ikǼ inejr Ÿbƒec Zawyar sÝabna Aenk ŸbeR Zay| Ÿbƒec b„Sibó»ar krar sÝabna ŸbiS bel …Drenr bYi¹¡r ijn ˆpjaitiFr meDY ŸbSI Haer CiRey pReb| BibxYt pãjenMr meDY ZueÁ VtMtYaegr sÝabnaw kem Zaeb| …† sb PYa¢r maTay ŸreK Zid kiÚpˆFar ismuelSn kra Zay - taHel ŸdKaena Kub† sHj ŸZ delr meDY VtMtYagIedr tulnay ÷aàTpredr inàbaict Hwyar sÝabna sbsmey† ŸbSI|

 

ধর্ম কি অন্য কোনো প্রক্রিয়ায় উপজাত

Za† ŸHak, Vim …bar dlgt inàbacn ŸCeR Vmar inejr mtbad iney† Velacna krb| ŸZ ob¯ainekra Dàmek AnY Ÿkaena pãiº¡yay ˆpjat (By-product) bel men kern - Vim Ÿs† del| bYaparFa ibSd Baeb Velacna krar jnY Vim pãaiNjgetr …kFa ˆdaHrN idet pair|

mT Ÿmambaitr Velay Jaƒipey peR - GFnaº¡em ny, tara inejedr mt ker VtMHtYa ker| ikǼ … Zid VtMHtYa Hy, taHel … ŸTek meTr ik suibDa Hy? na ik …Fa meTr ˆpjat pãkáit Zar mUel AnY suibDa luikey VeC? ibSd bYaKYa kra Zak| káiºm Vela Ÿta ikCuidn Hela pâiTbIet …eseC - tar Veg raet cƒad-tarar Vela† Velaikt Ht| AsIm dUretÔr Velak-ˆ‡s ŸTek Vsa smaÇ»ral riSM srlerKay pt„gek clet saHaZY ker| Dra Zak Ÿkaena pt„egr øayutǽ AenkFa …Baeb otrI Zaet Hyt ta sàbda Velar saepeQ 30 ihgãI ŸkaeN clet paer| pu²aiQ Takay …rkm iniàdñ ŸkaeN Velar ˆ‡s ŸreK clacl kra sHj - Ÿkaena …kiF cQ™nalIet Velar ˆpióùit ŸTek ŸkaN inàDarN kra Zay bel| ikǼ Ÿmambaitr Velay …k† sUº pãeyag krel tara ŸSex cº¡akaer Guret Guret baitr V§en Jƒap idet baDY| meTr …† VtMibsàjn-pãkáit Vpatdâiñet Qitkr Helw Ÿmambaitr tulnay meTr jIben cƒad-tarar Vela pawyar sÝabna† ŸbSI - ta† ŸmaeFr wpr idey meTr …† pãkáit meTr suibDa† ker Ÿdy|

…bar …† …k† t¹Ô pãeyag ker ŸdKaena Zay DàmibSÿaesr mt VebgpUàN Zui¹¡iberaDI mt, Zar jnY manux …t smy w sÚpd Apcy ker, taw manuexr AnY Ÿkaena mnó»i¹Ôk pãiº¡yar ˆpjat| ik Ÿs† mnó»¹Ô, Za ikna AnY smey kaàZkrI, ikǼ …k† saeT manuxek ApcyI …k ŸKlay maitey Ÿtael? 

Vmar …† te¹Ôr ŸkeÆÅ VeC iSì-mnó»¹Ô| AnY pãjaitr tulnay manuexr suibDa Hl - …ekr pr …k manbpãjnM ¯anBa¸aer ntun ¯an s„eZajn ker cel, Vr iSìedr maDYem Ÿs† ¯an prbàtI pãjenM pãebS ker| iSìra inej ŸTekw Caedr Daer na ŸZet iSKet paer ba gBIr ben …ka …ka na ŸZet ca†et paer, ikǼ ŸZ iSìra ibnapãeSÈ bRedr kTa ìen Åœt iSeK ŸPleb taedr suibDa iniëct| mTedr mt iSìedr …† bRedr pãit AÉibSÿas ba AnukrNipãyta Qitkr| ikǼ …k† mnó»¹Ô taedr Ÿbƒec Takar sÝabna baiRey Ÿdy| ta† pãakáitk inàbacenr Pel iSì-mió»ï …mnBaeb otrI Hy Zaet tara sHej† dlenta ba bRedr kTa ibSÿas ker| iSìra ŸZeHtu bRedr Bal Vr Karap prameàSr pãeBd jaenna, tara …k† saeT ibSÿas ker 'jel pa Ÿhabaet Ÿn†, k™mIr Taket paer', Vr, 'pUiàNmar raet pƒafabil idet Hy' - Zidw iÃtIy ŸQeº smy Vr pƒafar Apcy CaRa laB ikCu† Hyna| …† iSì† bR Hey tar sÇ»anek …k† iSQadan ker - ikCu ifk Vr ikCu Ÿbifk - Vr Ÿsw ta bHn ker cel|

…† mehl Anusaer Vmra DarNa kret pair ŸBOegailkBaeb ibi¬CÊ keykiF …lakay ibiBÊ AeZOi¹¡k iBi¹HIn ibSÿas b„Sanuº¡em pãcilt| k™s„ïar ba AnYanY DàmIy Anuòan …Baeb† V‚ilkBaeb ˆÄUt - b„Sanuº¡em pãbaiHt Hwyar Pel Baxar mt† smey smey samanY Vkaer pirbiàtt w pirbiàDt HeyeC| …kjaygay ˆ‡pÊ ibSÿas ibiBÊ A‚el CiRey peR DIer DIer ibiBÊ rœp DarN kereC, kKnw ba V‚ilk ibSÿaesr saeT imeS ŸgeC|

DàmIy Ÿntara inîpap iSìedr …† duàblta sÚpeàk AbiHt| ta† DàmZajekra gàb ker beln - "Vmaek pãTm sat bCerr jnY …kiF iSìek idel taek Vim sÚpUàN manux ker idet pair'| saÚpãitk kael Ÿjms hbsn (ŸPakas An dY PYaimil - KYat) beleCn - 'iSìedr iSQabYbóùa Zara inyǽN ker, tara† ŸdeSr BibxYt inàDarN kern'|

 

ধর্মোপযোগী মানসিক কাঠামো 

…bar, ibbàtnbadI mnó»ai¹Ôkedr dâiñet Dàmek pàZaelacna kra Zak| taedr met mió»ï keykiF A„S iney gift, Zaedr …ekkiFr kaj …ekk rkemr| Ÿkaena A„S Zid ÙatâtÔebaD inyǽN ker Ÿta VerkiF smebdna jaigey Ÿtael| tai¹Ôk ibeSåxeNr A„S, dlgfenr maniskta Vr inejedr delr sdsYek AnY delr sdesYr tulnay ŸbSI pãaDanY Ÿdwyar manisktar inyǽNkarI A„S - …edr pãiº¡yagt º›iFr kareN ˆpjat pãbâi¹ Hl DàmprayNta| …ra Vsel manuexr Bal obiSñY Helw ikCu ŸQeº …ra iHet-ibprIt ker, meTr Velak-pircailt dâiñr mt| 

pl båum, Vmar mt† ˆpjat-te¹Ô ibSÿasI Verk mnó»ai¹Ôk, DarNa kern ŸZ Dàm oÃtbaedr (Dualist) ˆpjat| oÃtbaed ibSÿasIra men kern SrIr w mn dueFa sÚpUàN iBÊ s¹Ôa - mn …k ApaiàTb s¹Ôa| Apridek, AoÃtbadIra ibSÿas kern mn SrIerr† A„S| oÃtbadIra men kern mn Hl …krkm kayaHIn VtMa iney otrI, Za …k SrIr ŸTek AnY SrIer pãebS kret paer| AiDka„S ib¯anIr mt Vimw oÃtbaed ibSÿasI n† - ikǼ Vmarw sHjat oÃtbadI pãbâi¹ VeC| båum ŸdiKeyeCn, pãaÐbyôedr tulnay iSìra oÃtbaed Aenk ŸbSI ibSÿasI - Za ŸTek DarNa kra Zay ŸZ mió»eïr DàmIy ibSÿaesr pãbNta sHjat| ìDu ta† ny, iSìra sb GFnaek kaàZ-karN sUeº VbÁ kret cay - ŸZmn, ŸmeGr kareN bâiñ ba sUeàZr kareN Vela pawya Zay| iSìedr …† pãbâi¹ek ŸFillij (Telelogy) bel| 

sHjat oÃtbad Vr ŸFillijr kareN, sifk pirebeS pãBaeb manuxw Deàm ibSÿasI Hey wef - ŸZBaeb meTra Ÿmambaitr Velay Jƒap Ÿdy| oÃtbad Anusaer manux DarNa ker ŸZ mâtuYr per manuexr VtMa SrIr ŸCeR Ÿbirey Zay| Vr ŸFillijr kareN men ker ŸZ sâiñr karN Hl Ÿkaena ApirsIm Si¹¡Dr ‰Sÿr| ikǼ, ˆpjat t¹Ô Anusaer, meTr Velak-pircailt dâiñr mt …† oÃtbad Vr ŸFillijrw ikCu ˆpkarI idk Taka ˆict| daàSink hYaineyl ŸhenFr pãbNtagt te¹Ô (Intentional Stance) Vmra Ÿs† ˆpkarI idk Kuƒej pa†| 

pãkáit, pairpaiàSÿk pãaiNjg‡ w pirebeSr ibiBÊ pirióùitek buJet w Anuman kret Vmra ŸZ Abóùan gãHN kir, taek ŸhenF itniF Baeg Bag kern - ŸBOt Abóùan, pirkiæpt Abóùan w pãbNtagt Abóùan| ŸBOt Abóùaen (Physical Stance) manux sbikCu ibeSåxN ker - Zaca† ker pãitiF A„eSr kaj Vr ikBaeb tara s„Zu¹¡| ikǼ …† Abóùan ZeTñ smysaepQ| pirkiæpt Abóùaen (Design Stance) barbar pàZebQeNr maDYem bó¼r sÚpeàk DarNa ker - ŸZmn caka gRay ba ŸmG ŸTek bâiñ peR| …Fa …kDreNr SàFkaF, Za Vmraw Aenk ŸQeº bYbHar kir, Der in† Hœ‡ip¸ pirkiæpt HeyeC r¹¡ paÚp krar jnY| 

pãbNtagt Abóùan Hl Vera …kFa SàFkaF Za pirkiæpt Abóùaenr ŸTekw km smysaepQ| …† Abóùaen pãitiF s¹Ôaek ˆeÀSYpãbN bel Dra Hy - Vr taedr ˆeÀSY Anuman ker† prbàtI pdeQp Ÿnwya Hy| samen pRel baeGr ˆeÀSY Anuman kret ŸdrI Hel† smsYa| …† Abóùay baG ik ker nK Ÿbr kreb ba Jaƒp Ÿdeb ta Babet Ÿgel bƒacar sÝabna kem Zay| …† pãse˜ bla Zay ŸZ pirkiæpt Abóùaenr mt† …† Abóùanw smó» DreNr bó¼ (pãkátpeQ Zar ˆeÀSY VeC, ba Zar Ÿn†) sÚpeàk† Ÿnwya sÝb| 

…Fa sHjebaDY ŸZ pãbNtagt Abóùaenr saeT Ÿbƒec Takar sÝabnar inibR sÚpàk VeC| samaijk pirióùitet …† Abóùaenr mUlY Vrw ŸbSI, ŸsKaen …mn ik AiDktr maºar pãbNtagt Abóùanw lQY kra Zay| tâtIy maºar pãbNtar ˆdaHrN÷rœp bla Zay ŸZ …kjn pur›x ibSÿas ker ŸZ VerkiF narI taek pCÆd ker| ctuàT maºay bla Zay, …k miHla BabeCn ŸZ w† bYi¹¡ Ÿjen ŸgeC ŸZ Ÿs cuir kereC| …Baeb Vera ŸbSI maºar kTa Baba ŸZet paer - ŸZ§ela samaijk jIbnZapenr jnY jr›rI|  

pãbNtagt Abóùan manuexr Ÿbƒec Takar sÝabna baiRey Ÿdy bel pãakáitk inàbacenr maDYem Vmaedr mió»eïr ibnYaes ta jayga ker ineyeC| ta† Vmra sHjat Baeb† sb §r›tÔpUàN s¹Ôar† ˆeÀSY ibeSåxenr Ÿcña kir| …† Abóùan manuexr bÉ™-Sº› inàbacen ŸZmn saHaZY ker, Ÿtmn† ˆpjat iHsaeb pãakáitk GFnar meDYw AiBpãay Verap kret pãbuÁ ker| … jnY† VidbasI ba Vidm manuexra JR, bâiñ ba pãakáitk dueàZaegr meDY Bgbaenr AiBpãay sÉan kereC| båuemr met, iSìedr meDY …† pãbNta ŸbSI lQY kra Zay| 

nât¹Ôibd ŸHeln iPSaerr met Dàm Vmaedr Balbasa-pãbNtar ˆpjat| …† pãbNtar inàbaict Hwyar sÝabna sbsmey† ŸbSI| tar Zui¹¡et Balbasa sÚpUàN AeZOi¹¡k| ŸpãimkaŸk Ÿpãimk Vr dSjn miHlar Ÿcey St§N suÆdr bel dabI ker, Zidw baó»eb ta ŸkaenaBaeb† ifk ny| taCaRa, …ksaeT ibiBÊ Kabar pCÆd ker, ibiBÊ jamakapR pret cay, ikǼ …kjn saDarNt …ksaeT …kaiDk bYi¹¡r Ÿpãem peR na| iPSar ŸdiKeyeCn Ÿpãem pRa manuexr mió»eïr ibeSx rasayink BarsamY bjay raeK| Vr Ÿs† Abóùa inàbaict Hey manuexr obiSeñY pirNt Hwyar karN bYaKYa kereCn ibbàtnbadI mnó»ai¹Ôekra| narI-pur›exr sÚpàk ibbàtenr dâiñB˜Iet bYaKYa kra Zay| §HajIben ŸZ iSìedr baba-maeyra taedr bR ker Ÿtala AbiD inejedr ŸbaJapRa w Balbasa bjay raKet ŸperiCl, taedr Ÿbƒec Takar sÝabnaw ŸbSI iCl - Vr tar inyǽk ijn inàbaictedr meDY ŸbSI ker CiRey peReC|  

Balbasar saeT DàmprayNtar sadâSY pãcur| ˆBey† ikCu ÷ió»-saÇ»Ôna Ÿdy, ibp°nk ibeSÿ lRa† ker bƒacar saHs Ÿdy| ta† Balbasa-pãbNtar ˆpjat iHsaeb DàmprayNtar sâiñ - ta ibSÿaseZagY| meTr Velak-pircailt dâiñr saeT …Kaen tulna cel narI-pur›exr Balbasaek, Za taek prbàtI pãjenMr jnM idey inàbaict Het saHaZY ker, Vr V§en Jaƒp Ÿdwyar saeT tulna cel DàmprayNtar, Za …k Qitkr ˆpjat| 

jIbi Õ¯anI lu†s wæpaoàFr met ŸZekaena DarNar sàbjnIn-krN Hl …krkm gfnmUlk AeZOi¹¡kta (Constructive Irrationality)| ibpds„k™l §HajIben ba iSkaerr smy manisk pirbàtnSIlta …kFa Qitkr pãbâi¹ bel gNY kra ŸZet paer| gfnmUlk AeZOi¹¡kta …† pirbàtnSIltar ibr›eÁ kaj ker| sHj kTay, ntun pãmaN s„gãH ker ntun Zui¹¡et DarNa pirbàtn krar ŸTek kKnw kKnw AeZOi¹¡k DarNa bey cla sHj| wæpaoàFr met Balbasa Vr DàmprayNtar sâiñ …† gfnmUlk AeZOi¹¡ktar ˆpjatrœep†| …k† Baeb rbaàF iFäBar ibbàtenr dâiñekaN ŸTek VtMb‚nar bYaKYa ideyeCn| ilyenl Fa†gar beleCn manuexr …k pãbâi¹r kTa - manux Za ŸdKet cay, ta† ŸbSI ker ŸdeK, Zar saeT Veg b‚nar AiB¯ta VeC, tar kTa ìnel† ˆiÃgÈ Hey wef| Dàm …edrw kmebSI ˆpjat| 

Vbar purena mtamet iPer Zawya Zak| inîpap iSìedr men pãaÐbyôra ikCu AeZOi¹¡k 'Ba†ras' pãebS kirey Ÿdy| ikǼ Ÿkaena  'Ba†ras' ik AenYr ŸTek ŸbSI Si¹¡SalI Het paer? Ÿkaena 'Ba†ras' ik men jayga ker Ÿnwyar jnY ibeSxBaeb dQ? sitY kTa blet, 'Ba†ras' §elar tulnamUlk ŸZagYtar wpr Kub …kFa ikCu inàBr ker na| …Kaen ŸZagYta (merit) blet ìDu men jayga ker Ÿnwya Vr CiRey pRar Qmtaek† ŸbaJaena He¬C| …† 'Ba†ras' §elar meDY pãakáitk inàbacenr Dƒaec Ÿkaena inàbacn kaj ker ikna Ÿs ibxey Vim VgãHI| Ÿkaena DarNar AenYr tulnay ŸbSI Vebdn VeC ikna ba manb mnó»e¹Ôr saeT Ÿkan DarNa sus˜t - ta Babar ibxy Het paer|  

ibbàtenr mehelw ŸdKa ŸgeC, inàbacn CaRaw pirbàtn sÝb| Ÿkaena ijn Zid rœpaÇ»irt Hey pãay-smDàmI VerkiF ijen pirNt Hy, taHel ta inàbacenr sÚmuKIn Hebna, karN jIebr baiHYk obiSeñY Ÿkaena pirbàtn Hebna| …Baeb b„Sanuº¡em pirbiàtt Hey rœpaÇ»irt ijniF ijn-pul ŸTek mUl ijnek† sirey idet paer| baiHYk pirbàtn samanY† lQY kra Ÿgelw …† pãiº¡yay mUl AÇ»àgfenr pirbàtn Het paer| …ek bel ŸjeniFk ihäPF (Genetic Drift)| Vmaedr s„ôáitet …†rkm ihäPeFr tulna pawya Zay| Baxa …† …k† pãiº¡yay CiRey peR| mUl s„ôát ŸTek diQN w diQN-pUàb …iSyay ibiBÊ A‚el ibiBÊ Baxa-ˆpBaxa sâiñ HeyeC| …edr Ÿkaena …kiFr AnYiFr tulnay inàbaict Hwyar pãSÈ Ÿn†, ikǼ DIer DIer rœpaÇ»irt Hey …ekkiF Baxay pirnt HeyeC| Dàmmt§elaw ŸkaenaBaeb ˆ‡pÊ Hey …k† Baeb ihäPeFr maDYem CiRey peReC - Ÿkaena iniàdñ inym na Ÿmen†| ta† Baxar mt, Deàmw V‚ilk obicºY ŸdKa Zay| …ksaeT, inàbacenr maDYem taedr meDY ikCu DarNa bûlBaeb pãcairt Hy - ŸZmn AibnSÿr VtMar DarNa ba ÷àg-nrekr DarNa| 

iniëctBaeb bla Zay ŸZ …k† Deàmr ibiBÊ obiSñY prîperr pirpUrkrœep kaj ker Dàmek baƒicey raeK| pãSÈ Hl, ikBaeb …t sam²sYpUàN Baeb Dàm ibnYó» Hl? Ÿkaena '†eÆFilejÆF ihja†enr'(Intelligent Design) maDYem naik inàbacenr Ãara pãBaibt Hey? Vmar men Hy ˆBeyr† …et ikCuFa BUimka VeC| DàmIy Ÿntara suctur Baeb Deàmr pirkæpna kereCn, Zaet ta sHej† CiRey pRet paer| Vbar, tara pirkæpna na krelw Ÿs ibSÿas Hyt iBÊmetr meDY inàbacenr maDYem pãcairt Ht| 

pãakáitk inàbacenr ikCu suibDajnk pãbâi¹r ˆpjat iHsaeb DàmprayNta ˆÄUt Helw, …† t¹Ô ŸTek Dàmek puªKanupuªKrœep bYaKYa kra Zayna| ibSdBaeb Dàmek bYaKYa kret Ÿgel Dàmmt§elar meDY inàbacn sÚÚpàekw Velacna kret Hy| Dàm ik taHel ikCu imm(meme) idey gift? 

 

মিমবিন্যাস ও ধর্ম

"Deàm, stY blet Ÿs† DarNa ŸbaJay Za ŸbiSidn Der smaej iFƒek VeC|' - Aôar wya†ê

 

pãakáitk inàbacn saDarNBaeb Ÿs† ijn §elaek inàbacn ker Za bYi¹¡r Ÿbƒec Takar ba pãjnenr sQmta baiRey Ÿdy| ijn …Kaen ibeSx BUimka paln ker pãitilipkark (Replicator) iHsaeb| ikǼ, pãakáitk inàbacn ŸZekaena pãitilipkarekr ŸQeº† GFet paer| pãitilipkark blet …Kaen Ÿs† sa„ekitk tTYek ŸbaJaena He¬C Za inejr ûbû nkl kret paer, ba bYitº¡mI ŸQeº rœpaÇ»irt Hey pirbiàtt Verk pãitilipkark gfn kret paer| pãitilipkarekr VdàS ˆdaHrN Hl ijn - Za DNA s°ar inKuƒt pãitilip gfn kret sQm| imm-t¹Ô Anusaer, immw …rkm† Verk pãitilipkark, Za Vsel sa„ôáitk teTYr …kk (Unit of Cultural Information)| Hyt imemra ijenr mt At Baela pãitilipkark ny, teb imm Zt ûbû nkl Heb, tt imm-t¹Ô BalBaeb kaàZkr Heb|

Aenekr† men Het paer ŸZ imemr ŸQeº pãit pãjenM rœpaÇ»irt Hbar sÝabna …t ŸbiS, ŸZ imm-t¹Ô VedO kaàZkr Hebna| pãSÈ Ves imm ŸkaTay Abóùan ker? ìDumaº manuexr mió»eï? na pãitiF †-Ÿml, …mnik kagej ŸlKa kibtaw ik imm? Vmar met imemr pãitilip gfenr Qmta sÚpeàk seÆdH AbaÇ»r| men kr›n …kjn bâÁ kafimó½I …kjn tr›N iSQanibSek kaj ŸSKae¬Cn| iSQanibS ik tar sb sb kàmpÁit ûbû nkl krebn? ta ny, itin tar iSQekr ˆeÀSY bueJ Ÿnwyar Ÿcña krebn, Zaet per itin ŸsFa per kret paern| …kF Ÿperk pƒuet ŸPlet HatuiRr kFa Ga laeg ŸsFa maTay na ŸreK bueJ Ÿnebn ŸZ HatuiR idey Ÿperk puƒet ŸPlet Heb| …k† pÁitet pãjenMr per pãjnM kapR Ÿsla†, wirgaim, maiFr kaj sb ŸkOSl† inKƒutBaeb Hó»aÇ»r Het Taek|  

susan båYakemaerr 'dY imm ŸmiSn' b†eyr BUimkay Vim …kiF ˆdaHrN ideyiClam| Vim ŸCaeFaeblay Vmar babar kaC ŸTek …kiF wirgaim (Origami) iSeKiClam| wirgaimFa ŸbS S¹¡ iCl, taet 32 Fa Dap iCl| ŸSex …kFa suÆdr Abyb pawya ŸZt| …mnik maJpeTw itn-car rkm Abyb otrI Ht, zaka Ÿdwya ba¤ ba Cibr ŸÒemr mt ŸdKet| Vmaedr Ÿbaiàh„ ô™el ŸmFän …† wirgaim ŸKla calu keriCeln| ŸKlaFa kidn celiCl, tarper Vbar ˆDaw Hey igeyiCl| CaibÕS bCr per Vim Vbar Ÿs† ô™el igey …k† ŸKla calu krlam, Vbar ŸKlaFa kidn cel bÉ Hey Ÿgl| …† Drenr ŸKla ìDumaº imm-pãbaeHr maDYem† clet Taek, Aibkl …k† dQtay| Vmar babaedr smeyw …k† Baeb ŸKla iSeKiCeln itin, Vmar ŸTek itirS bCr Veg|  

…bar …kFa kaæpink prIQar kTa Baba Zak| 200 jn Caºek Ÿhek 20Fa la†en Vlada ker daƒR kraena Hl| …ra Ÿkˆ† wirgaimFa Veg kerin| …bar taedr meDY ŸTek …k …k jnek Ÿhek taedr wirgaimFa ker ŸdKaena Hl, Vr bla Hl perrjn Ÿk …k† Baeb ŸsFa ker ŸbaJaet| …Baeb perr pr Caºedr meDY wirgaim Hó»aÇ»r clet Takl 20Fa smaÇ»ral la†en, ŸZmn Baeb pãjenMr per pãjenM imm Hó»aÇ»r Hy| ŸSex 20Fa Vlada wirgaim Abyb otrI| Vmar DarNa, …edr AiDka„S† pãTmiFr mt† inƒKut Heb| Hyt dueykjn 'ˆ†k il„k' …r jnY ikCu la†en kerkjenr per Vr ifkfak wirgaim Hebna| Kub Aæp ŸQeº wirgaimr samanY rœpaÇ»r lQY kra ŸZet paer| …rper w† …k† prIQa kra Hl …kFa Vƒka Cib iney| …bar ikǼ 20Fa la†en sÚpUàN iBÊ Cib pawya Zaeb - pãjenMr Hó»aÇ»err Pel wirgaimr inƒKut ŸTek Ÿgelw Cib Vƒka pirbiàtt HeyeC| 

ikǼ taHel pãSÈ Hl, Cib Vƒka Vr wirgaimr meDY paàTkY ŸkaTay ŸZ …kFa ŸkOSl (skill) inƒKutBaeb nkl ker ŸPla Zae¬C Vr VerkFa Zae¬C na? paàTkYFa pÁitgt| wirgaimr ŸkOSel pãitiF Daep prbàtI pdeQp iniàdñ, pãayS† kagjFaek maJKaen Bƒaj kret bla Hy| …kjn …kDaep Bul krelw perrjen ŸsFa Der ifk ker ŸPlet paer| ta†, Dap §elaek 'ihijFal'(digital) bla Zay| ikǼ Cibr ŸQeº GFnaFa Vlada| …kbar Cibet pirbàtn …el Ÿs† pirbàtn ifk ker ŸPla pãay AsÝb, …r meDY ÷-s„eSaDn Qmta Ÿn†| Cib Vƒkar ŸkOSl ta† '…nalg'(Analog)| taet ŸbiS paàTkY otrI Hy| S× ba bakYw …rkm ÷-s„eSaDQm (Self-normalizing), Zid ŸsFa Bal ker ŸbaJa sÝb Hy| …k† Baeb dƒaR kraena Caºedr matâBaxay …kFa s„iQÐ bakY bel idel tara ŸsFa ŸSx pàZÇ» ûbû nkl kret pareb, ikǼ Ajana Ÿkaena Baxay Hel parebna, Vƒka Cibr mt† dSa Heb tar| sutra„ sHej† ŸbaJa Zay ŸZ sb imm …k† Baeb inejr pãitrœp gfn kret paerna, ikCu imm ŸbiS inKƒut Baeb pãbaiHt Hy AenYedr Ÿcey| 

susan båYakemaerr 'dY imm ŸmiSn' b†ey imm-t¹Ô iney itin ibSd Velacna kereCn| itin kæpna kereCn sara pâiTbIejaRa mió»ï - Vr imemra ŸnemeC mió»eï óùan dKelr lRa†et| ijn puelr mt† imm puelw Ÿs† imm† ŸbiS ker óùan pay Za Bal pãitilip gfen sQm| Ÿkaena imemr inj÷ Vebdn Takar kareN ba Ÿkaena imemr saeT puel ibdYman imm§elar sHabóùaenr Qmtar kareN imemra imm-puel óùan pay| iÃtIy karN ŸTek otir Hy 'ememepå¤' (Memeplex) ba imm-smiñ, Zara …ksaeT sHabóùan ker| …† Ÿmemepå¤r Anurœp ijenr ŸQeºw ŸdKa Zay| pãitiF ijenr saeT ijn baHekr …k ba …kaiDk baiHYk obiSñY jiRt VeC| ŸZ ijenr baiHYk obiSñY ijn baHekr pairpaàiSÿk pirebeSr saeT Kap Ka†ey inet baHkek saHaZY ker, Ÿs† ijn† inàbaict Hy| tar saeT, ŸZ ijn badbaik ijenr saeT inejek Kap Ka†ey inet paerna, Ÿsw …k† kareN ijn-puel inàbaict Hebna| ŸZmn, inraimSaxI ijn-puel ma„saSI ijn-puel inàbaict Hebna| Ÿmemepå¤w …Baeb† kaj ker - sHabóùanQm immedr iney| ŸZ imm§ela inejra imm-puel óùan Ÿptna, tara† Hyt imm-puel BalBaeb óùan ker Ÿny AnY imemr ˆpióùitet|  

…bar imm-t¹Ô idey Dàmek ibeSåxN ker ŸdKa Zak| ikCu DàmIy mt inj÷ Vebdenr Ÿmemepåe¤ óùan pay, Vr ikCu óùan pay karN tara Ÿmemepåe¤ ibpulBaeb bàtman imm§ilr saeT Kap Kay| Vim pãTm ŸgaòIBu¹¡ immedr …kFa tailka banabar Ÿcña krlam :

 

·        mâtuYr per jIbnlaB sÝb|

·        SiHd Hel ÷eàg igey 72 jn k™marIr saiÊDYlaB Heb|

·        naió»k, DàmiberaDI Vr ibDàmIedr Ÿmer ŸPla ˆict (ATba, taedr ba taedr pirbar …kGer ker ŸPlet Heb)|

·        ‰Sÿer ibSÿas kra …k mH‡ §N| ibSÿaes ŸkanBaeb icR Drel taek Vbar ifk krar jnY Bgbaenr kaeC pãaàTna kret Heb|

·        ibSÿas (pãmaN CaRa) …k mH‡ §N| Zt km pãmaN sH ibSÿas kra Zay tt† gBIr Hy ibSÿas| Vr ibSÿasIra purïát Hy|

·        Zara DàmibSÿasI ny, taedrw DàmIy ibSÿasek SãÁar ŸcaeK ŸdKa ˆict|

·        Deàm ikCu AÄUt GFna Taek Za ŸbaJar Ÿcña kra ˆict ny| …edr ibSÿas kret ŸSKa ˆict|

·        Sã›itmDur gan-bajna, suÆdr car›kla ba ŸSåak - …ra sb† Dàm ŸTek ˆÄUt|

 

…ekkiF Dàmek …ekkiF Ÿmemepå¤ bel kæpna kra ŸZet paer| †slamek Zid ma„saSI Ÿmemepå¤ bla Zay taHel ŸbOÁDàmek inraimSaxI Ÿmemepå¤ Der Ÿnwya Zay| …kiF Ÿmemepå¤ek (Dàm) VerkiFr Ÿcey Bal bel Dra Zay na| DàmIy imm §ela …ek Aperr ˆpióùitet ibkaS laB ker w sHej† inj÷ Ÿmemepåe¤r saHaeZY imm-puel óùan pay|

 

taHel …† imm-te¹Ôr saeT pUàbbiàNt ijngt te¹Ôr s„eZag ikBaeb saDn kra sÝb? pãakáitk inàbacenr maDYem manuexr mió»ï …mnBaeb gift HeyeC Zaet ta imm-ŸbaJa† Hey Taket paer| AenkFa men kra ŸZet paer ŸZn mió»ï Hl …kFa Haàhwyr påYaFPàm (Hardware Platform) Vr ApaerF„ iseöm (Operating system) iney gift, Za Vsel ijn-ŸkiÆÅk pãakáitk inàbacenr maDYem ˆÄUt| Vr imm Hl tar meDY '†nölh sPFwyr' (Installed Software)| Vmar DarNa, pãTem imm§ela ibi¬CÊ Vkaer jnmanes óùan ŸpeyeC inj÷ Vebdenr kareN| …† Abóùay DàmIy imm §ela mUlt iCl manisk kafaemar ˆpjat| per taedr meDY ŸTek sHabóùanQm immedr …kº ker s„GbÁ (Organized) Dàm ba Ÿmemepå¤ gift HeyeC| …Baeb ijn …b„ imm ˆBey† Deàmr ibbàten A„SgãHN kereC|

 

কার্গো কাল্টের কথা

kaeàga kaæF (Cargo Cult) Hl pãSaÇ» mHasagrIy ÃIppu² §ilet bàtman DàmibSÿas§elar …kiF siÚmilt nam - Zara kaeàga-jaHaj §elaek ÷àgIy dUetr pafaena samgãI  men krt| jaHaejr †ˆeraipyan naibekra ikBaeb Ÿrihw ŸSaen, Ÿkn Ÿkaena sara†eyr kaj kret Hyna, raet ik ker Vela jÔalay - … sb† ÃIppue²r VidbasIra AÄUt ibsMey ŸdKt| BanuyaFur (Vanuatu) taÊa (Tanna) ÃIep, kaeàgay Vsa Vemirkan naibkedr …mnik pUeja kra Ht| Vsel ˆÊt ŸFknelaijr saeT mYaijekr ibeSx …kFa paàTkY Ÿn†| ta† VidbasIra sHej† taedr ÷àgIy dUt bel Ÿmen int| taedr DàmibSÿaes prbàtIkael …†sb 'mYaijk'-…r Daraw pãebS ker, …mnik ntun Dàmw otrI Hy| 

taÊay …rkm† …kiF kaæF …Kena VeC jn Òamek ŸkÆÅ ker| srkair niT Anusaer jn Òam 1940 sael ÃIep …esiCeln, Zidw iniëctBaeb Ÿkˆ blet paerna ŸZ … naem sitY ŸkŒ iCl| Ÿs Aenk§ela BibxYtbaNI ker igeyiCl - iÃtIybaer jaHajBiàt samgãI Vneb w sada Vemirkanedr icrkaelr mt ÃIp ŸTek ibtaiRt kra Heb bel| Vera Byank, Ÿs bel igeyiCl perrbaer Vsar per Vemirkanedr kaerÆsI tuel Ÿdwya Heb, ta† …r meDY sba† ŸZn ta ŸSx ker ŸPel| 1941 sael Ÿs† VSay VidbasIra kaj bÉ ker idela Vr Za Fakapysa iCl ta idey ijinspº iknet Takl| ÃIepr AàTnIit Qitgãó» Hl| ikCuidn per ZKn Vemirkan osnYra jaHaej ker ŸpOCl ÃIep, tara men krl jn …es ŸgeC| Ÿkan …k Ÿntar b¹¡bY Anusaer ÃIepr maeJ ranwey banaena Hl Zaet Vemirkar rajaú jn …es namet paer| bƒaeSr ŸHhePan, keÆFäal Fawyar banaena Hl, Zaet jenr namet AsuibDa na Hy|

ehiBh AeFnbaera p‚aeSr dSek ŸsKaen igey Vibôar kern naÜas naem …k pueraiHt …† nbgift kaeæFr daiyetÔ VeC - Ÿs jenr saeT inyimt Ÿrihwet ŸZagaeZagw raeK| Ÿrihw Taek jenr kaeC| AprpãaeÇ» …k bâÁa, Zar Ÿkamer ibdutbaHI tar jRaena, maeJ maeJ V¬CÊ Hey AýP™F÷er kTa blet Taek - naÜas ŸsFa ŸbaeJ Vr sba†ek janay| 15† ŸPbã›yarI jenr iPer Vsar idn iHsaeb iciH¡t, Ÿs†idn DàmIy ˆ‡sb paln Hy| sb ŸdeK AeFnbaera tar bÉ™ sYamek ije¯s keriCeln Ÿkn …† VidbasIra …t bCr Der AepQa ker celeC jenr punargmenr jnY - …tiden Ÿta taedr ŸbaeDady Hwyar kTa| sYaemr ýpñ ˆ¹r - Zid Vmra 2000 bCr Der KãIeñr puragmenr jnY AepQa ker Taket pair, …edr ŒinS bCr ik Kub ŸbiS Hy?

 

অনুবাদকের সংযোজন

imm iney Vim Vegw ileKiC, ta† immt¹Ô buJet Ÿgel ŸsFaw peR ŸdKa Zay| teb imm-t¹Ô ŸTek Deàmr ˆ‡pi¹ iney Vim inejrw ikCu ˆdaHrN idlam| 

Vmaedr smaej jaiteBdpãTar mUel VeC …rkm† b„Sanuº¡em imm pãbaH| …ekkiF jaitr meDY …ekkiF ŸkOSl-imm ZugZugaÇ» Der Apirbiàtt Abóùay baiHt He¬C - Ÿkˆ Ÿs† AnuZayI kamar, k™emar, naipt, ksa†, pUjarI ba Ÿsanar bink, …sb jait otrI HeyeC| Vjek …kFa gãaem …k k™emar Za ŸkOSl bYbHar ker maiFr kls banay tar saeT tar fak™àdar ŸkOSelr Ÿkaena paàTkY Ÿn†| sutra„ imemr nkl Hwyar Qmta sHej† Anuemy| 

†slaemr suiPbad diQN …iSyaet jnipãy Hwyar mUl karN …r Ÿmemepå¤iF Vrb ˆpÃIepr †slaemr saeT BartIy jnegaòIr imm §elaekw óùan ideyiCl| ta† baó»eb ŸdKa Zay, Zt ˆ¹r w piëcm Baretr idek Zawya Zay tt …edr Dàmmetr saeT parisk w mDY …iSyar jnegaòIr metr imll pawya Zay| Vbar ba„laedeSr †slaimk mt …edr tulnay iBÊ| 

Baret kaeàga kaeæFr ˆdaHrN km Ÿn†| kalIpUejar Vmdain GeFeC …edeS AnaàZedr Hat Der†| taraw Hyt pileniSyar VidbasIedr mt pãTem VàZedr mt ker pueja kret† bYó» iCl| per smaj imel imeS Ÿgelw AnaàZra incujait AýpâSY bel gNY HeyeC ikǼ imm-ibinmeyr Pel ikCu AnaàZ DàmibSÿas óùan ker ineyeC VàZpãDan mUl BartIy Ÿmemepåe¤| 

ikCuidn Veg Vera …kFa Bal ˆdaHrN pRlam| wiRSay ŸZsb jaygay ŸbOÁó¼p ba BgÈabeSx pawya ŸgeC, ŸdKa ŸgeC Ÿs† A‚el bsbaskair VidbasIra Ÿs† BgÈabeSexr mUiàt iney pueja ìr› kereC| taedr Dàmmet … Verk imemr s„eZajn|

Ÿmemepåe¤r sbecey Baela ˆdaHrN men Hy kniýperis iTeyarIet pawya Zay| pãitiF kniýperis iTeyarI …k …kiF †eÆFilejÆF ihja†enr pãmaN - …mnBaeb otrI Zaet taek cURaÇ»Baeb Bul pãmaN kra sÝb ny, ifk ŸZmn ‰Sÿerr Aió»etÔr DarNaw Bul pãmaN kra Zayna|

hYaineyl ŸhenFr pãbNtagt te¹Ôr indàSn Vmra pãitinyt Ÿpey Taik| …Kena maeàkiF„ iôelr pãDan ó»Ý Hl AenYr pãbNta Veg ŸTek sifkBaeb Anuman kra| …† dQtar ABaeb Vmaedr smaej ŸZ Ÿkˆ Asamaijk VKYa Ÿpet paer| Vidm manuuexr Vidm smaejr meDY ta ŸZ Vera ŸbiS maºay iCl, ta sHej† Anuemy - karN Ÿs† smaej Asamaijk VKYa pawya mâtuYde¸r saiml|

জুলাই ১৪, ২০০৭

ধর্মের উস সন্ধানে প্রবন্ধটি রিচার্ড ডকিন্সের ঈশৃর প্রবঞ্চনা (The God Delusion) বইয়ের The Roots of Religion অধ্যায়টি হতে ঈষ সংক্ষেপিত। বইটির প্রথম অধ্যায়ের বাংলা অনুবাদ এর আগে মুক্তমনায় প্রকাশিত হয়েছিল।